Guido van der Wedden
Samenredzaam bij overstromingen?
Veel Nederlanders wonen veilig meters onder zeeniveau, beschermd door de Waterschappen en Rijkswaterstaat. Waarom moeten we ons volgens de minister dan voorbereiden op overstromingen[i]?
Simpelweg omdat veiligheid nooit een absoluut begrip is, de kans dat het misgaat is nooit nul.
Een goed rampenplan en een geoefende calamiteitenorganisatie samen met samenredzame burgers maken dan het verschil tussen leven en verdrinken. Uiteraard mag dit niet ten koste gaan van investeringen in de dijken. Het is vaak goedkoper om een dijk op te hogen en te onderhouden dan de schade die wordt aangericht na een overstroming.
Toch is ook bij goed onderhouden dijken een overstroming nooit geheel uit te sluiten. Als we dan onvoorbereid met ons hand in de haren staan, lopen vele mensen onnodig het risico om te verdrinken. Terwijl voorbereiden op overstromingen een relatief goedkope en snelle risicoverlaging oplevert[ii].
Waar moeten we ons op voorbereiden?
De dijken die onder andere Delfland beschermen tegen een noordwesterstorm zijn wettelijk ontworpen op waterstanden van eens in de tienduizend jaar. Op het moment dat deze dijken het (misschien) begeven is er al heel wat aan de hand. Een extreme storm met orkaankracht stuwt het water van de Noordzee op tegen de Nederlandse kust[iii]. De Nederlandse infrastructuur is niet bestand tegen dergelijk natuurgeweld, nog voordat een dijk doorbreekt zal er al ernstige stormschade en regenoverlast ontstaan.
Zowel de hulpverleners als de burgers moeten dus niet alleen voorbereid zijn op een overstroming, maar ook op stormschade en grootschalige uitval van nutsvoorzieningen vooraf en tijdens de overstroming.
Bijtijds evacueren van de Nederlandse kust is onmogelijk, zeker tijdens hevige storm en wateroverlast. Bovendien is het nog maar de vraag of Oost-Nederland en zelfs Europa in staat is om 9 miljoen mensen op te vangen, als de Nederlandse socio-economische en politieke motor én de Rotterdamse haven wordt geëvacueerd. We zullen ons dus ter plekke moeten zien te redden.
Nee, dan zitten we niet als ratten in de val. Niet heel de badkuip loopt in een keer tot het randje vol, zoals soms wel wordt voorgedaan. Slechts vlakbij de doorbraaklocaties stijgt het water diep en snel[iv]. Voor de rest van de dijkring is er meer tijd om maatregelen te treffen en de meest bedreigde gebieden alsnog te evacueren. Als het gat in de dijk "op tijd" wordt gedicht blijven veel gebieden (ook onder zeeniveau) zelfs droog.
Wie komt ons dan redden?
De waterschappen en Rijkswaterstaat zijn verantwoordelijk voor de waterveiligheid van Nederland, niet voor de evacuatie van burgers. Nog voor een doorbraak zullen zij met man en macht proberen een bres te voorkomen en na de doorbraak zo snel mogelijk het gat weer te dichten. Wat waarschijnlijk moeilijker is dan u denkt[v].
Met name de veiligheidsregio’s zijn verantwoordelijk voor de hulpverlening aan burgers. Zonder verwarming, drinkwater en riolering zullen onvoorbereide burgers snel in nood komen. In deze (weers)omstandigheden kunnen echter niet miljoenen mensen tegelijk gered worden. Bovendien zullen vele hulpverleners zelf ook slachtoffer zijn van de ramp.
Hoe ‘zelfredzamer’ de burger, hoe meer tijd er is om mensen te redden uit de diep overstroomde gebieden en mensen die het echt niet zelf kunnen, zoals zieken- en verzorgingstehuizen.
Ieder voor zich(Zelfredzaam) of liever Samenredzaam?
Heeft u een rookmelder in huis? Een rookmelder voorkomt niet dat uw huis onverhoopt afbrand, maar met een rookmelder is de kans dat u het overleeft wel vier keer zo groot[vi]. Hetzelfde geldt voor zelfredzaamheid; u verlaagt niet de kans op een overstroming, maar u vergroot uw mogelijkheden om deze te doorstaan. Net als met een rookmelder is de kans dat uw het daadwerkelijk gaat gebruiken zeer klein.
Voorbereid zijn op een overstroming is grotendeels voorbereid zijn op langdurige uitval van stroom, gas, riolering en drinkwater. In dit geval bij voorkeur op de eerste verdieping. Het bijkomende voordeel is dat u dus niet alleen voorbereid bent op een overstroming, maar ook op langdurige stroomuitval etc.
Zelfredzaam betekent dat u zonder hulp van buitenaf uzelf voor beperkte tijd kunt ‘redden’ in een noodsituatie. Zorg dus voor voldoende flessen drinkwater, dekens, lang houdbaar voedsel dat u koud kunt eten en bij voorkeur speelgoed en puzzelboekjes om de tijd te doden. Zie ook www.denkvooruit.nl[viii].
Is het in een noodsituatie dan ieder voor zich? Liever niet! In een noodsituatie zitten we met de hele straat in hetzelfde ‘schuitje’. Hoe kunnen we ons samen met de buren voorbereiden op de bijzondere zorg die ouderen of ‘beperkt zelfredzamen’ in de straat nodig hebben? Verwacht de brandweervrouw/man uit de straat dat wij zijn man/vrouw en kinderen helpen als zij/hij weg is om mensenlevens te redden? Wie van onze buren heeft EHBO of BHV?
Bent u samenredzaam? De kans is groot dat u het nooit hoeft te gebruiken, maar als het dan toch misgaat maakt het wel het verschil tussen leven en verdrinken.
Verwijzingen:
Weergaven: 305
-
Reactie van Guido op 15 September 2014 op 18.17
-
Je schrijft terecht dat de waterschappen en Rijkswaterstaat alleen verantwoordelijk zijn voor de veiligheid tegen overstromen, niet voor de evacuatie van burgers. Vervolgens beschrijf je hoe bewoners zichzelf kunnen voorbereiden op overstromingen. Heb je ook aanbevelingen aan waterschappen over welke rol zij hierbij zouden kunnen oppakken? Het lijkt me dat dat meer effect geeft dan individuele acties van burgers. Nederland is immers groot geworden door samen te werken in polders, niet door iedereen zijn eigen polder te laten bouwen.
Overstromingen nabij Vickburg, Mississippi (foto AFP/ Scott Olson)
-
Reactie van Vincent Oskam op 16 September 2014 op 8.29
-
Jazeker, dat samenwerken is volgens mij precies de sleutel tot veiligheid. Waterschap, inwoners en gemeente samen. Waterschappen beschermen ons land al honderden jaren en weten als geen ander wat er kan gebeuren als het misgaat. Het waterschap heeft dus een belangrijke taak in bewustwording en betrouwbaar advies. Andersom kunnen burgers natuurlijk helpen in het vrijwillige dijkleger van het waterschap.
Dat plaatje wat je laat zien is een man die zijn eigen huis beschermde door kort voor het hoogwater een nooddijk te bouwen. Het is inderdaad niet handig als iedereen zijn eigen terp of polder gaat bouwen, maar het laat ook de kracht van burgers zien. Die capaciteit moet volgens mij zoveel mogelijk gefaciliteerd worden door de expertise van veiligheidsregio en waterschap. Precies wat je zegt, Nederland is groot geworden door samen te werken in polders.
Het plaatje is ook een mooi voorbeeld van adaptatie. Vanmiddag komt het Deltaprogramma beschikbaar met daarbij de deltabeslissing Nieuwbouw en Herstructurering. Dit deelprogramma gaat de komende decennia Nederland ook structureel overstromings robuust maken (adaptatie). Er is een mooi voorbeeldenboek over uitgebracht: http://stowa.nl/upload/publicatie2014/2014_12_NL.pdf
Opmerking
Info
Welkom bij
Water weblog
© 2024 Gemaakt door Guido.
Verzorgd door
Je moet lid zijn van Water weblog om reacties te kunnen toevoegen!
Wordt lid van Water weblog