Guido van der Wedden

Van Hollandse bodem

In het Hollandse paradijs van rivieren, beekjes, plassen en sloten hebben de muskusratten, ook wel waterkonijnen genoemd, hun ideale leefomgeving gevonden. De muskusrat komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en is door jagers in het begin van de twintigste eeuw meegenomen naar Europa. Hier planten de muskusratten zich voort als konijnen. Ze krijgen drie keer per jaar jongen en zes jongen per worp. Muskusratten die in het voorjaar worden geboren kunnen in het najaar al zelf jongen krijgen. Omdat ze hier oorspronkelijk niet vandaan komen, hebben ze weinig natuurlijke vijanden.

De muskusrat moet in Nederland worden bestreden. De belangrijkste reden hiervoor is het voorkomen van dijkdoorbraken. De waterdiertjes graven hun holen het liefst in de dijken en waterkanten, hierdoor raken de dijken lek of storten ze in. Erg gevaarlijk voor ons land, dat voor een groot gedeelte onder het zeeniveau ligt.

Veel sloten zijn gemalen, elke druppel regen moet er weer uit gepompt worden. Eén muskusrat graaft per jaar 15 kruiwagens zand van de waterkant de sloot in. Hierdoor kan het slootwater niet meer voldoende weggepompt worden en veranderen de Nederlandse weilanden langzaam in moerasgebieden. Muskusratten ondermijnen en ondergraven niet alleen onze waterwerken, maar zorgen ook voor gevaarlijke gaten in de weilanden. Hierdoor zakt de tractor weg en breken de koeien hun poten.

Dus om te voorkomen dat Nederland binnen de kortste keren in één grote gatenkaas verandert, wordt de muskusrat met man en macht bestreden.

Bij de bestrijding is het doel de populatie zo laag mogelijk te houden en zo mogelijk uit te roeien. Sinds 1987 zijn er 7.040.000 muskusratten bestreden. Per jaar worden in Nederland nu gemiddeld 320.000 muskusratten gedood door ongeveer 350 bestrijders. De muskusratbestrijding kost Nederland per jaar 31 miljoen euro, dat komt neer op 97 euro per muskusrat. Het landelijke beleid is om de gevangen muskusratten op een verantwoorde wijze uit het veld te verwijderen en om gedode muskusratten, of delen daarvan, niet aan derden te verstrekken of ze ergens anders nuttig voor in te zetten. De gedode muskusratten worden meestal meegenomen door de bestrijder een vernietigd door een destructiebedrijf. Dit, om te voorkomen dat de dieren om de verkeerde redenen worden gedood. De bestrijdingsdienst en de overheid zijn bang om geassocieerd te worden met pelsdierfokkerijen en de bonthandel. Maar na de noodzakelijke bestrijding van de muskusrat ontstaat er júist een mogelijkheid om bont te produceren, zonder speciaal daarvoor dieren te doden. Het is begrijpelijk dat de overheid zich niet wil mengen in bonthandel, maar er is nog een groot grijs gebied tussen dit muskusratbont per strekkende meter verkopen aan de hoogste bieder of het in de prullenbak gooien, dat nu wordt overgeslagen.

Je zou het ecologisch bont kunnen noemen. Het is immers recycling van een onontkoombaar afvalproduct van een veilig Nederland.

Vier bestreden muskusratten worden één paar wanten. De wanten dragen een porseleinen knopje met Delftsblauwe afbeelding van de muskusrat. Op die manier is dit ecologisch verantwoorde bont van de Hollandse muskusrat direct te herkennen, en kan het met trots gedragen worden.

Reactie van Albertine Nannings op 9 November 2010 op 16.28: :) Gewaagd hoor! Maar dit doortrekkende én met een blik op onze zuiderburen kan muskusrat/ waterkonijn ook nog met een gerust hart op de menukaart van een eco- en/of biologisch restaurant gezet worden.

Reactie van Guido op 11 November 2010 op 19.02: Zie voor de actualiteit ook het bericht Delfland moet op rattenjacht in de Delftse Post van oktober 2010.

Reactie van B Canton op 12 November 2010 op 7.53: Over muskusratten adviseer ik de onderzoeken op http://www.muskusrattenbestrijding.nl/WP/onderzoek/ te lezen. Dat is de website van de Landelijke Coördinatie Commissie Muskusrattenbestrijding (LCCM), waar Delfland zal gaan samenwerken.
In geen van die 8 onderzoeken is een gevalideerd onderzoek te vinden waarin een relatie kan worden gelegd tussen veiligheid en muskusrattenbestrijding. In tegendeel: De onderzoekers zelf concluderen op basis van waarnemingen op p. 20 "Geconcludeerd wordt dat geen eenduidige relatie tussen het aantal vangsten en de afname van de veiligheid van een waterkering kan worden aangetoond op basis van de beschikbare gegevens. Belangrijkste oorzaak hiervoor is het ontbreken van een eenduidige relatie tussen het aantal vangsten en het aantal bouwen in een waterkering, waardoor evenmin een eenduidige relatie tussen het aantal vangsten en de berekende afname van de veiligheid wordt gevonden."

Reactie van Albertine Nannings op 12 November 2010 op 12.31: Geconcludeerd wordt dat geen eenduidige relatie tussen het aantal vangsten en de afname van de veiligheid van een waterkering kan worden aangetoond [..]

In dat geval; had afname dan geen toename moeten zijn?

Reactie van B Canton op 12 November 2010 op 14.17: Ik begrijp je vraag niet helemaal.
GeoDelft heeft een wiskundig model ontwikkeld waarbij de invloed van het aantal z.g.n. ´bouwen` van muskusratten op de `faalkans` van een waterkering wordt berekend. Dit model is helaas niet gevalideerd(, zo werd bij navraag aangegeven). Vanwege deze status van het wiskundig model de LCCM vast dat er geen eenduidige relatie tussen veiligheid en aantal bouwen is aangetoond.

Reactie van Guido op 12 November 2010 op 21.30: De discussie of de ratten wel of niet gevangen moeten worden is zeker interessant.

Wat bovenstaand artikel echter probeert besprekelijk te maken is de stelling dat áls we onverhoopt toch mochten concluderen dat de vangsten door moeten gaan, we dán toch in elk geval het bont beter nuttig kunnen gebruiken dan vernietigen (Ik ben wel benieuwd wat de PvdD hiervan denkt). In dat licht is ook het opeten van de waterkonijnen nog niet eens zo'n gekke gedachte...

Reactie van B Canton op 12 November 2010 op 22.18: De PvdD heeft geen verbod tegen bont in het partijprogramma staan.
Aangezien dijken die door muskusratten van gangen zijn voorzien en zo onveilig zouden zijn gemaakt niet snel gerepareerd worden, heeft het vangen van de muskusratten sowieso weinig zin. Mocht er toch gevangen worden....
Belangrijk bij bont is eerlijke en duidelijke etikettering en een algeheel nationaal fokverbod. Ik begrijp de argumentatie van Eefje Sandmann dat muskusrattenbont duurzaam is.
Er zijn 3 problemen;
1)De muskusrattenvangers willen niet met commerciële bonthandel verbonden worden; dat schaadt hun (onterechte) reputatie van hoeders van de veiligheid.
2)Het komt vaak voor dat illegaal Chinees honden- of kattenbont als "goed" Ned. bont wordt verkocht. De controle op etikettering van bont is nog ruim onvoldoende.
3) Muskusratten in Nederland worden over het algemeen gevangen op een manier die hun huid sterk beschadigd. De vangstmethode die nu in Zuid-Holland gebruikelijk is, houdt in dat de muskusrat met een klem in 1 klap keer gedood wordt. In de praktijk wordt de klem meestal niet op de juiste manier gebruikt, omdat dat tijd bespaart. Hierdoor wordt de muskusrat zwaar letsel toegebracht en sterft het diertje veel langzamer, door uitputting of door verdrinking. In beide geval is de huid onbruikbaar voor bont.

Reactie van Eefje Sandmann op 21 December 2010 op 13.45: Guido heeft gelijk. Dit project gaat over het gebruik van een afvalproduct, niet over het produceren van bont-producten. Als dierenliefhebber (al eet ik wel vlees en draag ik soms leren schoenen) hoop ik dat er uiteindelijk een andere oplossing wordt gevonden en dat de bestrijding niet meer nodig is.

Eén van de muskusrattenbestrijders vertelde me, dat er in Groningen een proef is gedaan door geen enkele bestrijding meer toe te passen. Door de populatie volledig te laten escaleren hoopten ze dat een natuurlijker evenwicht zou ontstaan en dat, door de overvloed aan muskusratten, ze vanzelf minder jonkies zouden krijgen en minder schade zouden toebrengen. Dit experiment zorgde er helaas niet voor dat er minder schade aan de dijken was, integendeel. Voorlopig zullen de muskusratten dus nog steeds worden bestreden.

Wat betreft de drie problemen die meneer Canton aankaart:

1)      Het commercialiseren van dit bont is absoluut niet mijn bedoeling, zoals ik al in het artikel vermeld. In deze wanten is het diertje nog te herkennen en worden mensen ook geconfronteerd met wát ze precies dragen. Er bijvoorbeeld jassen of shawls van maken en daarmee de dierlijke oorsprong verbergen is absoluut geen optie. Bovendien zit er een porseleinen knop met een afbeelding van de muskusrat op, wat nog eens duidelijk de oorsprong van het materiaal laat zien. Volgens mij is er onterecht aangenomen dat elk gebruik van dit moment een imago-probleem zal opleveren. Bovendien zal in deze tijd iedereen duurzaam gebruik van materiaal kunnen waarderen.

2)      Wanneer het bont op gecontroleerde plaatsen (bijvoorbeeld het Biesbosch-centrum), in samenspraak met de overheid en enkel onder deze productnaam op de markt komt, kan er geen verwarring ontstaan. De overheid weet nu de bestreden muskusratten goed af te schermen en ze direct te vernietigen. Waarom zou een dergelijke controle in de toekomst niet mogelijk zijn?

3)     Het is zeker dat niet alle gevangen muskusratten geschikt zullen zijn om voor dit project te gebruiken. Maar een goed product hoeft niet altijd een massa-product te zijn. Wanneer één op de drie muskusratten geschikt zou zijn, zouden er alsnog 22.000 paar wanten per jaar gemaakt kunnen worden. Bovendien weten de mensen wat ze kopen en gaat het op geen enkel vlak de concurrentie met gefokt bont aan. Hier en daar een kras of gat mag dus best, dit kan met bont-technieken fraai verwerkt worden. En wat mij betreft geeft dat de wanten nog wat extra charme.

Reactie van B Canton op 21 December 2010 op 18.44

Ik ben benieuwd naar die Groningse proef. Eind 2009 is het voornemen/besluit een proef te doen terug gedraaid door de gedeputeerde staten van Groningen. Muskusratten worden al meer dan 50j. bestreden en er zijn dus simpelweg geen gegevens over populatieontwikkeling van muskusratten bij niet-bestrijden. Het is overigens wel aannemelijk dat een korte tijd niet bestrijden lijdt tot een tijdelijk bevolkingsexplosie. Of dit leidt tot meer bouwen, en of meer bouwen leidt tot meer onveiligheid is onbekend. De muskusrattenvangers zelf, verenigd in het LCCM, geven dit bij herhaling in hun rapporten aan. De inmiddels 8 rapporten zijn interessant leesvoer voor de geïnteresseerde ( http://www.muskusrattenbestrijding.nl/WP/onderzoek/ )

Of er sprake is van een imagoprobleem, zal slechts duidelijk worden wanneer de wanten verkocht zullen worden via het eerder omschreven voorstel. Ik ben wel nieuwsgierig hoe liberale partijen staan tegen de overheid als marktpartij/verkoper van een kledingproduct.