Dijkversterking Tiel-Waardenburg leidt lokaal tot onvrede

[Guido]

De Waalbandijk tussen Tiel en Waardenburg wordt komende jaren versterkt. Waterschap Rivierenland heeft hier aannemerscombinatie Mekante Diek (Dura Vermeer, Ploegam, Van Oord) voor gecontracteerd. De bewoners van de Waalbandijk 62 tot en met 66 te Heesselt zijn ontevreden over de communicatie van het waterschap, de gemeente en de aannemer van de dijkversterking. Daarnaast begrijpen zij niet waarom hun tuinen onder een dikke laag klei moeten verdwijnen, terwijl verderop door toepassing van damwanden dit niet nodig is. Ik ben namens de AWP Rivierenland ter plaatse gaan kijken en heb technische vragen gesteld.

De bewoners hebben via de website van de AWP in aanloop naar de verkiezingen contact met mij gezocht. Op 2 februari ben ik op hun uitnodiging ter plaatse in gesprek gegaan in aanwezigheid van bewoners die elders langs de dijk wonen, waaronder de Donkerstraat. 

Dit is wat ik daar hoorde (eigen aantekeningen) over de slechte communicatie:

• Eerste punt van zorg is dat de bewoners zeer slecht te spreken zijn over de communicatie van het waterschap en de gemeente over de dijkversterking: 1) de omgevingsmanagers wisselen elkaar af met de regelmaat van de seizoenen. 2) Er wordt gesteld dat er keukentafelgesprekken gehouden kunnen worden. Vraag je hierom als bewoner, dan zegt men 'dat vinden we niet nodig'. Komen ze uiteindelijk toch langs, beloven ze een verslag te maken, maar er volgt geen verslag en ze zijn al weer opgevolgd door een opvolger die van het gesprek niet op de hoogte is. 3) De rentmeesters die namens het waterschap de grondaankoop verzorgen zijn geringschattend tegenover de bewoners. De bewoners hebben het gevoel behandeld te worden als onwetend. 4) Er wordt een depot ingericht in een weiland zonder dat omwonenden daar iets van weten. 5) Er is een nieuwsbrief over het project, maar daarin wordt nooit gemeld als er een officieel stuk of vergunning ter inzage ligt.
  
  Bewoners hebben verder het gevoel dat argumenten worden gebruikt zoals ze uitkomen. Een voorbeeld: in de stukken staat dat piping een urgent probleem is op het traject Waalbandijk 62-66 en dat daarom een steunberm nodig is. Bewoners geven aan dat een stalen damwand dit pipingprobleem beter oplost dan de voorgestelde steunberm van klei. In de reactie wordt vervolgens gesteld dat het pipingprobleen niet zo urgent is en voorlopig niet hoeft te worden opgelost.
  
  Ook de overheden onderling schuiven vragen naar elkaar af: Rijkswaterstaat verwijst voor vragen naar de gemeente, de gemeente naar het waterschap, het waterschap naar de omgevingsmanager van de aannemer, die vervolgens maanden lang niet reageert. Pas als gezegd wordt dat bewoners gaan inspreken bij de commissie waterveiligheid volgt binnen een uur een telefoontje van de aannemer.
  
  Over de communicatie door die aannemer zijn de bewoners nog ontevredener: beloftes die telefonisch gedaan worden, worden niet nagekomen. Een voorbeeld: een van de bewoners vraagt al anderhalf jaar naar de locaties van overslagdepots. Steeds krijg bewoner geen antwoord, of een antwoord in de trant van "u moet vertrouwen op ons dat het goed komt". In september 2022 tijdens een informatieavond ziet bewoner dat er een overslagdepot voor de deur komt. Na klagen bij Rijkswaterstaat krijgt bewoner te horen dat het te laat is voor bezwaar, het heeft immers ter inzage gelegen. De ter inzageperiode blijkt te zijn geweest in de periode dat aannemer bij bewoner op bezoek was en desgevraagd nog zei dat de locatie van het depot onbekend was.

Als de helft van bovenstaande waar is, is het nog steeds zorgelijk. Het vertrouwen in het waterschap bij deze bewoners is ernstig geschaad. Bewoners hebben dan ook zeer weinig vertrouwen in de uitvoering en de geruststellende woorden over de overlast die daarmee gepaard zal gaan. 

Tweede punt van zorg is de willekeur waarmee maatwerk lijkt te worden toegepast (ik vervolg uit mijn aantekeningen):

• Volgens de bewoners behelst het dijkversterkingstraject 20 kilometer. Daarvan wordt langs circa 10 kilometer stalen damwand toegepast om inpassingsproblemen op te lossen en wordt circa 10 kilometer in grond uitgevoerd, bijvoorbeeld met brede steunbermen.
  
  Bewoners vertellen dat de keuzes erg rommelig gemaakt worden: ter hoogte van de Donkerstraat was bijvoorbeeld in 2018 publiekelijk gemaakt dat een damwand zou komen zodat deze huizen hun tuinen niet kwijt zouden raken. In 2019 kwam er weer iemand op bezoek met een tekening waarop hier alsnog weer een grondoplossing stond getekend over de tuinen heen. Deze wist niets van de eerdere afspraken over de damwand. Na veel protest en zienswijzen van de bewoners is het ontwerp hierop weer aangepast en komt er nu toch een damwand. 
  
  Je zou denken dat de steunbermen alleen komen op de plaatsen waar hiervoor ruimte is, maar bij de bewoners van nummers 62 tot en met 66, die ook graag een stalen damwand willen om hun tuinen te kunnen behouden, komt een enorme steunberm: bomen en beplanting verdwijnen en de teen van de dijk komt halverwege de voortuin te liggen. Bewoners hebben tot aan de Raad van State geprotesteerd, maar de procedures waren netjes doorlopen, dus verloren ze, want verder dan naar de procedure keek de Raad van State niet. Er komt hier dus nog steeds geen damwand, maar een steunberm.

Mij konden de bewoners niet uitleggen waarom een damwand bij hen niet kan (het gaat om 250 meter), terwijl dit in hetzelfde dijktraject op andere locaties over in totaal 10 kilometer wel wordt toegepast. Is hier sprake van willekeur of past dit in het kader dat het Algemeen Bestuur heeft meegegeven aan de ontwerpers van de dijkversterkingen?

Om hier achter te komen, heb ik technische vragen gesteld. Vanwege de 'politieke gevoeligheid' duurde de beantwoording wat langer, maar uiteindelijk kreeg ik deze antwoorden.

Het antwoord op vraag 3, is kort gezegd "in theorie kan het Algemeen Bestuur het besluit terugdraaien, maar dat brengt risico's op vertraging en hoge kosten met zich mee". Dit antwoord heb ik als bestuurder vaker gehad. Ik heb er een lichte allergie voor. Dit soort antwoorden, hoe waar ze ook kunnen zijn, roepen bij mij altijd het beeld op dat organisaties hiermee volksvertegenwoordigers bang maken waardoor ze vaak niet terug durven te komen op genomen besluiten. Ditzelfde antwoord kreeg de gemeenteraad van Delft bijvoorbeeld ook op de vraag of mijn plan om de stadssingel rond de stad ter herstellen met de bouw van de spoortunnel nog mogelijk was. De raad durfde het niet aan.

Ik heb de antwoorden op mijn technische vragen gedeeld met naar enkele collegabestuurders van andere partijen. Ook zijn de bewoners na de verkiezingen opnieuw komen inspreken in de commissie waterveiligheid. Daarop zijn op initiatief van PvdA Algemeen Bestuurslid Annet IJff enkele Algemeen Bestuursleden, o.a. van PvdA, BBB en ikzelf bij de bewoners op bezoek geweest. Daarnaast is ook onze nieuwe heemraad waterveiligheid met hen in gesprek gegaan. Conclusie van iedereen is wel dat de communicatie in het verleden in elk geval niet goed is geweest. Of er nog iets gedaan kan worden aan de manier waarop de dijk hier versterkt wordt, gaat worden bekeken. Wordt vervolgd...

[Guido]

Zie ook dit artikel in NRC van gisteren, met als titel: "Bewoners langs de Waal zijn ten einde raad: ‘We worden van de dijk weggeduwd’". De aanpak/ het bezoek van onze nieuwe heemraad Waterveiligheid klinkt in elk geval op een positieve manier door in dit overwegend negatieve bericht. 

[Guido]

Anderhalf jaar later lijkt er ondanks alle goede bedoelingen nog niets gewijzigd, bij de dijkversterking Gorinchem Waardenburg spelen veel soortgelijke zaken.