Regeerakkoord: waterschapsbesturen terug naar jenever-met-sigaren-tijd

[Guido]

In het concept-regeerakkoord staat: "Het kabinet komt met een voorstel dat inhoudt dat gemeenteraden de waterschapsbesturen kiezen." Jammer, want hiermee keert de situatie terug zoals die tot midden jaren '90 bestond: gemeenteraadsleden kiezen via vriendjespolitiek hun voorgangers of prominente partijleden in het waterschapsbestuur, waardoor de democratische controle verslapt.

Voor 1992 werd, naar ik mij heb laten vertellen, bij het hoogheemraadschap van Delfland tijdens de vergaderingen overdag jenever geschonken en stonden er sigaren op tafel. In een nog verder verleden werden alle voorstellen van het college van Dijkgraaf en Hoogheemraden klakkeloos en zonder kritiek aangenomen. De annekdote dat een algemeen bestuurslid van een waterschap vroeg om een wijziging in een voorstel, waarop de dijkgraaf antwoordde "maar dat kan niet, de notulen zijn al gedrukt", waarop de wijziging van de baan was, spreekt wat dat betreft boekdelen...

De wetgever heeft midden jaren '90 met de hervorming van het waterschapsbestuur juist bewust gekozen voor directe verkiezingen, om zo die democratische controle te versterken. In 2008 is het waterschapsbestuur nog verder gemoderniseerd met de invoering van het partijstelstel, waardoor naast belangengroeperingen ook (politieke) partijen hun intrede namen in het waterschapsbestuur. Dit heeft gezorgd voor een actievere en kritischere houding van het bestuur naar de ambtelijke organisatie. Het gekozen bestuur zorgt er nu voor dat waterschappen kostenbewuster werken dan ooit en grote bezuinigingsoperaties gaan uitvoeren.

Met voorstel uit het concept-regeerakkoord wordt teruggekeerd naar de situatie van vroeger: de waterschapsbesturen raken weer gevuld met lokale ex-politici die nog een rustig erebaantje moeten krijgen, in plaats van de direct door de burgers ‘gekozen vrijwilligers’ die namens diezelfde burgers kritisch toezicht houden op de gang van zaken in deze organisaties en voor de rechten van deze burgers opkomen. Hiermee verslapt de democratische controle en nemen de kosten mogelijk weer toe.

Gelukkig is met ditzelfde concept-regeerakkoord de discussie over het afschaffen van de waterschappen voorlopig wel van de baan. De VVD was hier als enige partij tegen en heeft het afschaffen van de waterschappen blijkbaar uit het regeerakkoord weten te houden. Hopelijk neemt de nieuwe regering alsnog de verstandige beslissing de directe waterschapsverkiezingen te behouden en niet terug te keren naar de jenever-met-sigaren-tijd.

[Guido]

Peter Glas, voorzitter Unie van Waterschappen, hierover: ‘Het waterschapsbestuur gaat over hele belangrijke zaken in de directe leefomgeving van burgers. Daarvoor betalen burgers en bedrijven rechtstreekse waterschapsheffingen. Dat rechtvaardigt hoe dan ook een democratisch gelegitimeerd bestuur. Liefst rechtstreeks gekozen.’

[Guido]

Zie ook dit persbericht van onze landelijke voorzitter.

[Guido]

Zie ook dit bericht op VNG-magazine.

[Guido]

In de jaren '80 van de vorige eeuw was Delfland het waterschap met de laagste tarieven van Nederland. Er wordt tot in de jaren '90 belasting geheven, precies zoveel als er nodig is voor dat jaar. Reserves zijn er niet, het credo was 'water kost geen geld' en volgens dat credo werd het waterschap bestuurd. 'Delflands arrogantie' was kenmerkend voor de laatste decennia van de twintigste eeuw. Het bestuur en de ambtenaren van Delfland staan in die tijd mijlenver uit elkaar. Beslismomenten vinden plaats in informele bijeenkomsten tussen collegeleden en hun collega's van andere gremia.

Begin jaren '90 komt hier verandering in. Het college bestaat dan uit bestuursleden die tegen alle regels in meer overleggen en bespreken met ambtenaren (bron: 'Delfland en AHR-project', Hoogheemraadschap van Delfland).

Het grappige is dat deze omslag precies plaatsvindt op het moment dat de waterschapsverkiezingen veranderen van indirecte verkiezingen in directe verkiezingen (begin jaren '90). De wetgever heeft in het verleden bewust de keuze gemaakt om de waterschapsbesturen niet meer te laten kiezen door de gemeenteraden. Het kabinet is nu van plan deze keuze terug te draaien. Terug bij af, heet dat...

Op dit moment moeten er miljoenen bezuinigd worden bij ons waterschap omdat investeringen zijn gedaan die jaren zijn nagelaten. De vraag is of dat ook gebeurd was, als de waterschapsbesturen voor begin jaren '90 al direct gekozen waren.

[Guido]

Zie n.a.v. de Eerste Kamerverkiezingen ook dit bericht.