Val kabinet zegen voor democratisch waterschap

[Guido van der Wedden]

Nu premier Rutte het ontslag van zijn kabinet heeft aangeboden bij de koningin, krijgt het kabinet een demissionaire status. Enkele belangrijke wetsvoorstellen die de waterschappen direct raken, lagen klaar voor behandeling in de Kamer of waren in de laatste fase van voorbereiding. De haalbaarheid van deze wetsvoorstellen wordt nu onzeker. Zo ook het onzalige wetsvoorstel voor indirecte waterschapsverkiezingen. De AWP Delfland is hierover verheugd.

 

De Unie van Waterschappen schrijft in een brief aan de waterschapsbesturen dat het Ministerie van I&M de demissionaire ministers en staatssecretarissen heeft geadviseerd over de politieke haalbaarheid van de wetsvoorstellen en de inzet die het ministerie wil plegen om bepaalde voorstellen alsnog door de Tweede Kamer te krijgen. Ook het wetsvoorstel voor indirecte waterschapsverkiezingen wordt in deze brief genoemd:

 

"Het ministerie acht het huidige voorstel, indirecte verkiezingen na de gemeenteraadsverkiezingen 2014, politiek niet meer haalbaar. Zij zal hier ook geen inzet meer op plegen. Ook louter het uitstel regelen tot de gemeenteraadsverkiezingen 2014 acht zij politiek niet haalbaar. De staatssecretaris wordt geadviseerd te kiezen voor een noodmaatregel die het uitstel van de verkiezingen met een half jaar regelt tot 2013. De verkiezingen zullen dan plaatsvinden volgens de huidige regelgeving, via het brief-in-briefstemmen zoals uitgevoerd in Scheldestromen."

 

Goed nieuws dus voor voorstanders van democratische, directe gekozen waterschapsbesturen die dicht bij de burger staan, zoals de AWP Delfland. Zie de artikelen "AWP Delfland voor behoud directe verkiezingen" en "780.000 kiezers in Delfland raken hun stem kwijt" elders op deze weblog voor onze argumenten voor directe waterschapsverkiezingen.

 

Guido van der Wedden van de AWP Delfland voorstander directe verkiezingen

 

De belangrijkste argumenten nog eens op een rij:

 

Wie betaalt, bepaalt!

Het waterschap is een functionele democratie, die eigen belasting heft. Het heffen van lokale belastingen - een wijze van betalen voor water die geheel in lijn is met Europese waterwetgeving en die de waterveiligheid garandeert - vraagt om zeggenschap van die belastingbetalers en daarmee om legitimatie uit directe verkiezingen.

 

Wie het verleden kent, kent de toekomst!

Tot midden jaren ’90 werden waterschapsbesturen indirect gekozen, via de gemeenteraden. Met de schaalvergroting van de waterschappen tot regionale ‘waterprovincies’ heeft de wetgever ook bewust gekozen voor directe verkiezingen, om zo de democratische controle te versterken en ‘vriendjespolitiek’ te verminderen. In 2008 zijn de waterschapsbesturen nog verder gemoderniseerd met de invoering van het partijstelstel. De huidige gekozen waterschapsbesturen zijn kritischer dan ooit, en dwingen de waterschappen om veel kostenbewuster te werken dan in het verleden. Herinvoer van indirecte verkiezingen door de gemeenteraden doet dit voordeel teniet.

 

Indirecte verkiezingen laten kleine gemeenten ‘verdwijnen’

In het wetsvoorstel voor indirecte verkiezingen is de stemwaarde van gemeenteraadsleden afhankelijk van het inwoneraantal van die gemeente. Binnen het hoogheemraadschap van Delfland betekent dit dat de raadsleden van Den Haag straks ruim 40% van de stemkracht vertegenwoordigen, tegen minder dan 2% voor de gezamenlijke raadsleden van Midden-Delfland. Kort gezegd komt het er in de praktijk op neer dat de agrarische gemeentes minder zeggenschap krijgen binnen het bestuur van het waterschap, terwijl het belang van het waterschapswerk voor de land- en tuinbouw juist zeer groot is.

 

Eerste kamerverkiezing goed voorbeeld van hoe het niet moet!

De indirecte verkiezingen van de Eerste Kamer hebben opnieuw laten zien hoe deze verkiezingen op allerlei wijzen worden beïnvloed vanuit de partijkantoren om Provinciale Statenleden ‘strategisch’ te laten stemmen. Deze onvoorspelbaarheid van indirecte verkiezingen is aan de kiezer niet uit te leggen. Indirecte waterschapsverkiezingen zullen minstens zo’n merkwaardig fenomeen worden. De AWP is voorstander van gelijktijdige directe verkiezingen voor zowel de gemeenteraden als waterschappen.

 

[Guido van der Wedden]

Natuurlijk probeert Staatssecretaris Atsma met bangmakerij de Waterschapswet toch door te drukken.

Gelukkig laten niet alle Kamerleden zich bang maken, getuige de reactie van PvdA Tweede Kamerlid Pierre Heijnen op Twitter: @atsmajoop wil #waterschapswet doordrukken met dreigementen: 750 mln! "natte voeten". gewoon huidige wet uitvoeren en verkiezingen later.

[Guido van der Wedden]

Vandaag werd bekend dat het wetsvoorstel door de Kamer controversieel wordt verklaard (zie dit bericht). De verwachting is nu dat er in het voorjaar van 2013 directe waterschapsverkiezingen zullen worden gehouden. Een zegen voor een democratisch waterschap!

[Guido van der Wedden]

Vanuit het concept CDA verkiezingsprogramma 'Iedereen':

 

8.19

Waterschappen zijn een onmisbaar democratisch onderdeel van de Nederlandse staatsinrichting. Omdat de waterschappen zelf hun belastingen heffen is toezicht vanuit de samenleving noodzakelijk, uit te voeren door een democratisch direct gekozen bestuur. De waterschapsverkiezingen vinden gelijktijdig plaats met de gemeenteraadsverkiezingen.

 

Dat klinkt goed! Ben benieuwd wat de andere partijen hierover gaan opnemen.

[Guido van der Wedden]

Het laatste nieuws:

‘Geachte leden van de Klankbordgroep,

 

Graag informeer ik u hierbij over de meest recente ontwikkelingen rondom de behandeling van het Wetsvoorstel Indirecte Verkiezingen in de Tweede Kamer.

 

Zoals u weet is het wetsvoorstel twee weken geleden, in tegenstelling tot het advies van de Kamercommissie Binnenlandse Zaken, niet controversieel verklaard. Het wetsvoorstel is daarom vorige week geagendeerd voor een wetgevingsoverleg dat (vooralsnog) zal plaatsvinden op maandag 2 juli, van 10.30 tot 15.30 uur. Een wetgevingsoverleg is een uitgebreid overleg waarbij amendementen en moties ingediend kunnen worden. Na een wetgevingsoverleg kan in de plenaire vergadering direct over het wetsvoorstel en de ingediende amendementen en moties worden gestemd.

 

Ter voorbereiding op dit wetgevingsoverleg heeft de Tweede Kamerfractie van GroenLinks reeds drie amendementen ingediend. Het eerste amendement regelt uitstel van de verkiezingen naar 2014, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen. Het tweede en derde amendement regelen afschaffing van de geborgde zetels en een combinatie van uitstel en afschaffing van de geborgde zetels. U treft de drie ingediende amendementen als bijlage bij deze mail.

 

Zoals u weet is de Unie van Waterschappen voorstander van het behoud van de directe verkiezingen voor de categorie ingezetenen van de waterschapsbesturen. Bij de uitvoering hebben wij altijd een vorm van stembusstemmen, tegelijkertijd met de gemeenteraadsverkiezingen gepromoot. Met betrekking tot de belangenrepresentatie hebben wij in onze reactie op het Wetsvoorstel Indirecte Verkiezingen aan de staatssecretaris het handhaven van de geborgde zetels bepleit en aangegeven het verstandig te vinden om vast te houden aan de huidige samenstelling van vier categorieën belangengroepen in het waterschapsbestuur.

 

Met vriendelijke groet,

 

Albert Vermuë

Algemeen Directeur’

[Guido van der Wedden]

Het laatste nieuws:

Op 5 juli is in de Tweede Kamer gestemd over het wetsvoorstel met betrekking tot de waterschapsverkiezingen:

 

Wetsvoorstel

De Tweede Kamer heeft ingestemd met het voorliggende wetsvoorstel. Na diverse nota’s van wijzigingen regelt dit wetsvoorstel uitsluitend dat de zittingsduur van de huidige waterschapsbestuurders wordt verlengd tot januari 2015 (en dus waterschapsverkiezingen eind 2014). De discussie over de inrichting van de waterschapsverkiezingen, direct of indirect, zal onder een volgend kabinet plaatsvinden.

 

Amendement

Tevens heeft de Tweede Kamer  het amendement aangenomen, dat door kamerleden Dijkgraaf (SGP) en Ortega-Martijn (CU) is ingediend. Dit amendement verruimt de in de Waterschapswet opgenomen mogelijkheid tot tariefsdifferentiatie ongebouwd, voor de categorie infrastructuur, voor waterschappen die voor 1 juli 2012 tariefdifferentiatie toepasten. Het wordt voor deze waterschappen mogelijk om het tarief voor verharde openbare wegen maximaal 400% hoger te stellen dan andere ongebouwde onroerende zaken.

 

Motie

Daarnaast heeft de Tweede Kamer de motie van het kamerlid Schouw aangenomen. Met deze motie verzoekt de Tweede Kamer de regering erop toe te zien dat de waterschapslasten zich slechts in lijn met de inflatie ontwikkelen en direct maatregelen aan de Kamer voor te stellen op het moment dat de lasten in een waterschap in een jaar met meer dan 5% stijgen.

 

Vervolg

Het gewijzigde wetsvoorstel, dus inclusief het amendement, is aan de Eerste Kamer ter vaststelling aangeboden. De Eerste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken/Algemene Zaken (BZK/AZ) zal op 10 juli de procedure bespreken (onderwerp is de aard van het voorbereidende onderzoek).

 

[Guido van der Wedden]

Inmiddels is ook de VVD voorstander van directe verkiezingen. Er is een wijziging gekomen ten opzichte van het concept-verkiezingsprogramma, waarin nog over indirecte verkiezingen werd gesproken. De tekst is nu:

"De waterschappen zijn in de afgelopen periode fors opgeschaald. De beleidsvormende provincies en de waterschappen kunnen elkaar aanvullen. De VVD wil dat de waterschapsbesturen voortaan direct en gelijktijdig met de gemeenteraden worden gekozen.

Op dit moment wordt voor iedere bestuurslaag een aparte verkiezing georganiseerd. Daardoor is er gemiddeld een verkiezing per jaar. De VVD wil de verkiezingen van gemeenteraden en provinciale staten voortaan op dezelfde dag houden."

[Guido van der Wedden]

Uit het zojuist gepubliceerde Regeerakkoord, pagina 42:

Voor de lange termijn hebben wij het perspectief vanvijf landsdelen met een gesloten huishouding en gemeenten van tenminste honderdduizend inwoners voor ogen. De inwonersnorm kan worden aangepast aan de bevolkingsdichtheid in verschillende delen van het land. De waterschappen worden samengevoegd met de landsdelen. Samen met de medeoverheden willen we dit langetermijn perspectief realiseren. Ontwikkelingen in de gewenste richting worden aangemoedigd.

Waterschapsverkiezingen gaan plaatsvinden op de dag van de verkiezingen voor provinciale staten. We bevorderen opschaling tot tien à twaalf waterschappen. Waterschappen verdwijnen uit de Grondwet.


Pagina 41 over waterbeheer:

Nederland leeft met water. Zorg voor waterbeheer en waterkwaliteit zal daarom altijd een essentiële overheidstaak blijven. Nederland heeft unieke kennis en kunde op het gebied van waterbeheer en waterkwaliteit en verdient daar veel geld mee. Deze kennis kunnen we ook gebruiken voor verduurzaming van de waterketen, waardoor de leefomgeving verbetert.

• Het Rijk beperkt zich tot de normstelling en het toezicht op de primairewaterkeringen, de provincie tot de secundaire keringen en zijn rol als gebiedsregisseur.
• Water- en natuuropgaven raken steeds meer met elkaar vervlochten. Rijkswaterstaat,de dienst landelijk gebied en de waterschappen krijgen de opdracht om met voorstellen te komen die de efficiency bij beheer en onderhoud verhogen.
• Het in stand houden van de bestaande infrastructuur voor waterveiligheid krijgt bij het waterbeleid prioriteit. In een programma waterveiligheid zullen de verschillende opgaven optimaal en innovatief worden gecombineerd.
• Uitgaven voor waterveiligheid en de zoetwatervoorziening worden gefinancierd uit het Deltafonds. Dit fonds wordt met ingang van 2014 afgesplitst van het Infrastructuurfonds.
• De uitvoering van de programma’s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken wordtvoortgezet.
• Het kabinet zet zich in voor de export van producten, kennis en kunde van de watersector.

[Guido van der Wedden]

Persbericht Unie van Waterschappen:

De waterschappen waarderen de aandacht voor goed, duurzaam waterbeheer in het vandaag gepresenteerde regeerakkoord. Wel hebben zij vragen bij de bestuurlijke organisatie die het nieuwe kabinet voor ogen heeft. "We gaan graag het gesprek aan, maar hebben wel een aantal voorwaarden waaronder wij de taak van het waterbeheer excellent kunnen blijven uitvoeren," aldus voorzitter Peter Glas van de Unie van Waterschappen in een eerste reactie. "Voor waterschappen is de uitvoering van de taken in het waterbeheer essentieel. Daarvoor hebben we ruimte nodig voor noodzakelijke investeringen en het behoud van een democratische legitimatie van de keuzes die we maken."

Bestuurlijke organisatie
De verkiezingen voor besturen van waterschappen zullen voortaan tegelijk plaatsvinden met die van provincies. Het aanstaande kabinet wil opschaling bevorderen tot tien à twaalf waterschappen, een halvering van het huidige aantal. Bovendien worden de waterschappen in de plannen op de lange termijn (2025) samengevoegd met de landsdelen. "Het regeerakkoord toont op allerlei terreinen veel daadkracht, wat begrijpelijk is gezien de huidige opgaven. Waterschappen hebben als geen ander ervaring met schaalvergroting, maar de bestuurlijke discussie moet de slagkracht bij de uitvoering niet in de weg staan," aldus Glas. "De noodzaak van het verdwijnen van de waterschappen uit de Grondwet, zoals voorgesteld, ontgaat ons. Waterbeheer rechtvaardigt een apart bestuur met eigen middelen, om daarmee de veiligheid in onze delta, nu en in de toekomst, te kunnen garanderen."

Waterveiligheid prioriteit
Het regeerakkoord noemt het in stand houden van de bestaande infrastructuur voor waterveiligheid 'prioriteit'. Uitgaven voor waterveiligheid en de zoetwatervoorziening worden gefinancierd uit het Deltafonds. Dit fonds wordt met ingang van 2014 afgesplitst van het Infrastructuurfonds. Peter Glas: "De zorg voor de veilige dijken en voldoende zoet water is essentieel voor de Nederlandse burgers en de economie. Wij rekenen er op dat we goede afspraken kunnen maken met het kabinet over de toekomstige Deltabeslissingen."

Doelmatig waterbeheer
Rijkswaterstaat, de dienst landelijk gebied en de waterschappen krijgen de opdracht om met
voorstellen te komen die de efficiency bij beheer en onderhoud verhogen. Glas: "Waterschappen willen de gemaakte afspraken uit het Bestuursakkoord Water onverkort uitvoeren om het waterbeheer zo doelmatig te organiseren, ook ten behoeve van onze nationale en internationale verplichtingen. We werken daarbij graag samen met de genoemde partners."

Ruimte voor investeringen
Om te kunnen blijven investeren in het waterbeheer is het belangrijk dat financiële wetgeving ruimte biedt, zoals de medeoverheden al diverse malen hebben aangegeven. In het regeerakkoord staat een uitwerking van de Wet Hof. Glas: "We hebben, linksom of rechtsom, ruimte nodig voor de noodzakelijke investeringen in de zorg voor droge voeten en voldoende, schoon water."