Naar een eerlijkere zuiveringsheffing

[Guido van der Wedden]

De AWP Rivierenland wil dat het waterschap Rivierenland uitzoekt of het mogelijk is om de zuiveringsheffing te koppelen aan het drinkwaterverbruik per huishouden, een methode die bekend staat als het Waterspoor. Daarmee zijn we af van de oneerlijke heffing dat een tweepersoonshuishouden net als een vijfpersoonshuishouden voor drie personen betaalt, en wordt ook de verhouding in de bijdrage tussen huishoudens en bedrijven meer conform het principe 'de vervuiler betaalt'. Ik heb daarover schriftelijke vragen gesteld. 

De zuiveringsheffing bij huishoudens wordt door het waterschap aangeslagen op basis van 1 of 3 vervuilingseenheden, afhankelijk van het aantal bewoners van een woning. Er is bij onze inwoners veel onbegrip hierover: het aanslaan van een tweepersoons huishouden met 3 vervuilingseenheden wordt als oneerlijk ervaren door de vele tweepersoonshuishoudens. Bovendien pakt de methode structureel in het voordeel van het bedrijfsleven en in het nadeel van huishoudens uit. Een meer evenredige toerekening van de lasten aan deze groepen zou in lijn zijn met de nieuwe wetgeving voor de watersysteemheffing aan woningeigenaren en bedrijfspanden binnen Gebouwd. 

Alternatief biedt de Waterschapswet nu al de wettelijke mogelijkheid om de zuiveringsheffing te koppelen aan het drinkwatergebruik. Arfikel 122h van deze wet bepaalt onder meer “dat de vervuilingswaarde van de stoffen geheel of gedeeltelijk wordt bepaald aan de hand van de door het drinkwaterbedrijf geleverde hoeveelheid drinkwater
en door de betrokken leverancier geleverde hoeveelheid warm tapwater.” Deze koppeling van zuiveringsheffing aan het watergebruik staat bekend als het Waterspoor.

Naast eerlijkere toerekening van de zuiveringslasten aan genoemde groepen kan het Waterspoor een belangrijke bijdrage bieden aan de dringend nodige vermindering van het drinkwatergebruik. Bekend is dat drinkwater geen prijselasficiteit kent. Zelfs een flink hogere prijs leidt niet tot minder drinkwatergebruik. Een koppeling van de zuiveringsheffing aan het drinkwatergebruik draagt wél bij aan drinkwaterbewustzijn en zal bijdragen aan de benodigde vermindering van het drinkwatergebruik.

Overigens hoorden wij dat op 29 januari 2025 bij de Utrechtse Waterdag werd verteld dat de gemeente Utrecht vanuit dezelfde overwegingen de mogelijkheid laat onderzoeken om de rioolheffing te koppelen aan het drinkwatergebruik. 
Het Waterspoor is ook in het buitenland niet onbekend: in Duitsland hanteert men twee berekeningswijzen voor de kosten van drinkwater. Een kaal tarief voor alleen de waterlevering, en een integraal tarief waarbij ook de kosten voor afvoeren en zuiveren meegenomen zijn. Ook in België is dit standaard. België wordt veel aangehaald vanwege
het in vergelijking met Nederland lage drinkwatergebruik per persoon per dag én om de wijdverbreide toepassing van regenwatergebruik.

Het is te verwachten dat het Waterspoor flink kan bijdragen aan de doelstelling dat vóór 2035 het gebruik van drinkwater in Nederland met 20 procent moet zijn teruggebracht. In ons beheergebied willen wij vanwege bodemdaling liever niet nog meer grondwateronttrekking voor drinkwater en is dit extra van belang. 

Drinkwaterbedrijven krijgen van de huishoudens jaarlijks een opgave van het drinkwatergebruik. Weliswaar komen deze gespreid over het jaar binnen, maar het lijkt geen bezwaar steeds de op 1 januari van het jaar voorafgaand bekende
drinkwatergegevens te hanteren voor de aanslag zuiveringsheffing.