Rijksmonumenten bedreigd in uitvoering dijkversterking Gorinchem-Waardenburg

[Guido]

De Waalbandijk tussen Gorinchem en Waardenburg wordt komende jaren versterkt. Waterschap Rivierenland heeft hier gekozen voor een alliantie gevormd door het waterschap en de combinatie bestaande uit Heijmans, GMB en DEME Environmental NL met Royal Haskoning DHV als adviserende partij. In juni 2021 is de uitvoering gestart. Naar verwachting is de dijk tussen Gorinchem en Waardenburg eind 2025 hoogwaterveilig. De bewoners van de Waalbandijk 115 te Hellouw zijn ontevreden over de wijze waarop de alliantie omgaat met hun rijksmonument. Daarnaast zijn ze ontevreden over de communicatie en het nakomen van afspraken door de alliantie en het toezicht van het waterschap op het werk van de aannemer. Ik ben mij namens de AWP Rivierenland ter plaatse op de hoogte gaan stellen.

De bewoners hebben op 4 september 2024 een mail met een noodoproep naar het Algemeen Bestuur van het waterschap gestuurd. Op 7 september ben ik op hun uitnodiging ter plaatse gaan kijken. Dit is wat ik daar hoorde (eigen aantekeningen) over de onzorgvuldige wijze waarop de alliantie omgaat met hun rijksmonument:

• In 2012 hebben de bewoners hun woning, een rijksmonument, gerenoveerd en zag het er tiptop in orde uit. In de ontwerpfase hebben ze er steeds op gewezen dat de alliantie voorzichtig moet zijn bij hun woning om schade te voorkomen.
• Voorafgaand aan de werkzaamheden is een 0-meting uitgevoerd door Top Expertise, maar die is onvolledig en onkundig uitgevoerd (een schoolverlater was gestuurd voor de uitvoering);
• In 2021 begonnen de werkzaamheden en verschenen er grote machines tot op 5 meters van hun huis, zonder dat er trillingsmeters waren geplaatst;
• Later zijn alsnog trillingsmeters geplaatst, maar er wordt niet gereageerd als er overschrijdingen zijn, de werkzaamheden gaan gewoon door. Op een gegeven moment zijn zelfs de nokvorsten van het huis getrild;
• Steeds opnieuw kwamen grote machines in de buurt van de woning;
• De woning is aan alle kanten gescheurd en een gespecialiseerd bureau heeft geconstateerd dat het huis door de aangebrachte grond van de fundering wordt afgedrukt en kantelt;
• Voorstel van de alliantie is dat Top Expertise komt kijken en de schade wordt afgekocht. De bewoners hebben dit afgewezen, zij willen samen werken aan een proces om te zorgen dat hun woning wordt hersteld.

Het lijkt erop dat de alliantie de schade aan dit monument als gecalculeerd risico meeneemt. Niet alleen dit monument is beschadigd, ook een peilschaalhuisje verderop is scheef gaan staan en ook aan de molen in Herwijnen is schade. De bewoners: "Het is onder de monumentenwet strafbaar moedwillig schade aan monumenten toe te brengen. Waarom mag de overheid dat dan wel doen?"

Dit is wat ik daar hoorde (ik vervolg uit mijn aantekeningen) over de slechte communicatie en het niet nakomen van afspraken:

• De omgevingsmanagers wisselen elkaar af met de snelheid van het licht; in drie jaar tijd zijn er zeven omgevingsmanagers geweest, die steeds niets wisten van de afspraken die er gemaakt zijn door hun voorganger; er wordt ook geen verslaglegging gedaan van de gesprekken met bewoners;
• De omgevingsmanagers zijn allemaal aardig, maar ze hebben geen mandaat: ze beginnen steeds met goede bedoelingen de belangen van de bewoners te behartigen, maar worden niet serieus genomen door de alliantie en mogen alleen de klappen vangen als een afspraak weer niet is nagekomen. Misschien gaan ze daarom wel zo snel weg;
• Goedgekeurde zienswijzen (kruispunt verleggen en grond weghalen bij de woning) blijken niet in de plannen te zijn verwerkt en worden niet uitgevoerd;
• Afspraken worden niet nagekomen: bijvoorbeeld werd afgesproken dat het talud niet gemaaid zou worden met grote maaimachines bij de woning, maar dat de bewoner dat zelf zou doen om schade te voorkomen; al twee weken later rijdt er alsnog een grote maaimachine tot op 1 m van de woning;
• Beloftes worden niet waargemaakt: bijvoorbeeld is steeds gesteld dat alles wat er op de dijk was, terug zou komen, zoals een leuning langs de dijktrap en een paadje omhoog, maar dat gebeurt niet.

De bewoners vinden het geen wonder dat de dijkversterkingen duurder zijn dan ooit geraamd:

• In het begin zijn allerlei klankbordgroepen georganiseerd waar bewoners met plannen mochten komen, maar uiteindelijk is niets gedaan met die meekoppelkansen omdat er geen budget was. Zonde van het geld (en de tijd en energie van bewoners), dan kun je beter meteen zeggen dat er geen geld voor is;
• De werkzaamheden worden inefficient uitgevoerd: na het inzaaien kwamen er bijvoorbeeld weer graafmachines om antigraafnetten aan te brengen en werd het net ingezaaide talud weer open getrokken; een toegangspad werd uitgezet met piketten, een dag later rijdt een zaaimachine alles aan gort en moet dat weer opnieuw;

Doordat het waterschap deel uitmaakt van de alliantie, ontbreekt onafhankelijk toezicht door het waterschap.

Als de helft van bovenstaande waar is, is het nog steeds zorgelijk. Het vertrouwen in het waterschap bij deze bewoners is ernstig geschaad. Ik herken heel veel van wat ik in het voorjaar van 2023 bij dijkversterking Tiel-Waardenburg van bewoners hoorde. Het lijkt erop dat er sindsdien weinig verbeterd is. Heemraad Van 't Pad is ook al bij deze bewoners op bezoek geweest, maar dat heeft volgens de bewoners niets veranderd.

Zonder mij als bestuurder in conflicten met individuele gevallen te willen begeven, hoor ik hier toch voldoende algemene zaken die mij zorgen baren. Ik zou graag een reactie van de organisatie horen om ook de andere kant van het verhaal te horen.

Wordt vervolgd...

[Guido]

Gisterenavond stond de noodkreet van de bewoners op de agenda. Ik heb gevraagd deze brief van de bewoners niet te beantwoorden zoals nu was voorgesteld, alsof wij de juridische afdeling van de schadeverzekering zijn, maar als een zorgzame overheid, met empathie een constructief gesprek te gaan hebben met deze mensen om er samen uit te komen. Op verzoek van de VVD wordt de brief nu eerst nogmaals in de commissie besproken. Daarnaast heb ik gevraagd om naast het versneld bespreken van het schadebeleid, ook het omgevingsmanagement te bespreken, waarbij het algemeen bestuur hiervoor kaders kan stellen. Dit is toegezegd. De heemraad reageerde wat kribbig op mijn vragen, het zijn maar twee bewoners die klagen, van de rest horen we niets, dus gaat het goed. Daarop herinnerde ik hem aan mijn vraag van een jaar geleden om onafhankelijke meting van onze stakeholderstevredenheid uit te voeren, zodat we weten of de brieven van bewoners incidenten zijn, zoals de organisatie stelt, of een teken aan de wand dat ons omgevingsmanagement niet goed gaat. Dit wordt meegenomen in het gesprek over omgevingsmanagement.